Waar waren Camille Boucneau en Elisa Lahaye tijdens de Groote Oorlog?

De kinderen van de Westhoek werden tijdens Wereldoorlog 1 ('de Groote Oorlog') geëvacueerd naarmate de oorlog vorderde en de situatie steeds gevaarlijker werd, vooral naar Frankrijk.
Mijn grootouders Camille Boucneau en Elisa Lahaye waren beiden 10 jaar oud toen in 1914 de oorlog uitbrak.

Over hun lot tijdens de Groote Oorlog weten we niet veel. Elisa woonde met haar ouders Karel Lahaye (1867-1941) en Sophie Bendel (1863-1938) in Avekapelle. Camille was een voorhuwelijks kind en werd opgevoed door zijn grootouders Benjamin Vantoortelboom (1851-1912) en Virginia Petit (1858-1930) en woonde dus bijna zeker in Eggewaartskapelle (misschien in Steenkerke).

Het enige wat we tot nu toe wisten was dat ook zij als kind tijdens de Groote Oorlog beiden in Frankrijk werden ondergebracht. "Grandalles!", dat was een van de plaatsen die we grootvader Camille ooit hadden horen vernoemen...

Tot nu toe was er over die oorlogskinderen weinig te vinden. Uiteraard veranderde dat met alle herdenkingen rond 1914-1918.

In het recente boek 'Veurne in de Grote Oorlog' van Jozef Ameeuw vonden we al meer informatie. Kinderen uit Avekapelle en Eggewaartskapelle zouden na bombardementen in 1915 vooral naar Cayeux, St.-Pair, St.-Ariën en Ste.-Marguerite zijn gebracht. Vanaf het voorjaar 1915 werden vanuit de Westhoek kinderen naar zgn. schoolkolonies in Frankrijk gebracht. Onder begeleiding van Vlaamse leerkrachten.

Onlangs vonden we dan een prachtige nieuwe website volledig gewijd aan het lot van de kinderen tijdens de Groote Oorlog: Exilium. Deze site geeft een prachtig overzicht van alle schoolkolonies met zoveel mogelijk lijsten van kinderen. Jongens en meisjes werden meestal afzonderlijk gehuisvest.

Na wat zoeken vonden we alvast Elisa Lahaye terug! Ze staat op de lijst met kinderen van de schoolkolonie in Saint-Ouen (gemeente in het Franse departement Seine-Saint-Denis).

Foto Schoolkolonie St.-Ouen (bron: https://oorlogskantschool.wordpress.com)

De kolonie in Saint-Ouen werd opgestart op 29 juni 1915. Elisa Lahaye is er samen met nog andere meisjes uit Avekapelle: Albrecht Maria, Devriendt Maria, Hooghe Rachel, Philips Madeleine, Popeye Pharaïlde, Travers Joséphine, Vermote Zénobie, Vrambout Georgine en Germaine. Voor Eggewaartskapelle staat er maar een meisje op de lijst, nl. Valery Torhoudt. Waarschijnlijk maakten ze samen deel uit van het zgn. vierde treinkonvooi dat in juni 1915 vanuit Veurne vertrok... (In juni 1915 werd Avekapelle zwaar gebombardeerd!).

De kinderen uit deze kolonie vluchten in 1918 wegens bombardementen op Parijs naar Fontenay-aux-Roses.


Maar waar was Camille? In Grandes Dalles vonden inderdaad heel wat West-Vlaamse jongens een onderkomen. Daar vonden we in de lijst uit Avekapelle: Deburghgrave Léon en Joseph, Thieren Achille en Henri, Baert René, Popeye Maurice en Romain, Morlion Marcel, Vermote Alberic en Demeulenaer Maurice. Niemand echter uit Eggewaartskapelle (of misschien Steenkerke)... We blijven verder zoeken dus... Het zou kunnen (familieherinnering) dat hij niet lang in deze schoolkolonie verbleef, maar in de buurt bij een boerenfamilie werd ondergebracht.

In de namenlijsten vonden we overigens ook geen enkele andere Boucneau terug... Nochtans woonden er in die periode nog andere familieleden met jonge kinderen in de Westhoek...

Nog een Kapucijner pater!

Zoals je al kon lezen waren de laatste bekende afstammelingen van Maria Magdalena Boucneau in Oostende twee Kapucijner monniken. 

Onlangs vonden we tot onze verbazing in diezelfde database (en een boek over de Kapucijners) nog een zoon terug van Maria Magdalena Boucneau! Blijkbaar een zoon uit een eerste huwelijk (in 1721) van haar met Emmanuel Van der stricht! 

Het gaat om pater Antonius, geboren in Oostende rond 1728 en gestorven in Oudenaarde op 15 mei 1765. Zijn inkleding in de orde vond plaats in Leuven op 28 april 1750. Hij werd priester gewijd in Gent op 22 december 1753 (woonde toen te Dendermonde). Hij was predikant en biechtvader. 

Het aangepaste verhaal kan je nu lezen op onze (vernieuwde) website.

Klok nummer vier!

Het klokkenverhaal (lees hier het volledige verhaal op onze website) kreeg onlangs nog een vervolg toen de heer Guillaume Vallet uit Lyon (Frankrijk) ons een foto doorstuurde van een wijzerplaat van een oude klok. Duidelijk van de hand van Joannes Matheus Boucneau!

Ook deze klok is 'fecit in Ghyverinckhove', gemaakt in Gijverinkhove dus. En ook nu weer een beetje slordig (kijk naar de 've' van Ghyverinckhove!) en met de omgekeerde letters 'N'! De versiering bij de cijfers lijkt sterk op die bij de andere drie klokken.

Volgens de persoon die ons deze foto bezorgde is er echter een en ander aan de hand met deze wijzerplaat. Hij denkt dat de wijzerplaat misschien nooit deel heeft uitgemaakt van een klok. Volgens hem ontbreken de nodige gaten om de klok te kunnen opwinden. Zou het dus enkel een probeersel geweest zijn?

Een ander opvallend kenmerk zijn de twee bijkomende wijzerplaatjes (hulpwijzerplaatjes). Het ene geeft de weekdagen aan in het Nederlands (met een omgekeerd 'S' voor 'zaterdag'!). Het andere hulpwijzerplaatje geeft de dagen van de maanD, dachten we... We vonden het al eigenaardig dat dit maar 29 dagen telde... 
Het bleken MAANdagen te zijn!

We konden opnieuw een beroep doen op de sympathieke hulp en expertise van Eddy Fraiture. Hij stuurde ons onderstaand erg interessante antwoord!

---

Hallo,

Vriendelijk dank voor de foto van de wijzerplaat. Ik heb ze eens grondig bekeken en er is hier heel wat merkwaardigs aan.

Vooreerst, dit is zeker een wijzerplaat van een staande klok. Hier zijn dus niet noodzakelijk opwindgaten in, men kan de gewichten gemakkelijk en evengoed met de hand optrekken. 

Ik kan me niet voorstellen dat dit een probeersel is. Materiaal was duur in die tijd (zeker messing en tin) en men maakte een staande klok enkel op bestelling. Men moest alle raderen, rondsels en assen zelf maken. Dat probeert men niet even...
Dus ik denk dat dit een gebruikte wijzerplaat is uit een staande klok.

De wijzerplaat lijkt mij authentiek en er schijnt niets aan toegevoegd of weggelaten (natuurlijk uurwerk en wijzers wel). 

Alweer is het geheel wat slordig (zeker het adresplaatje waar duidelijk te weinig plaats was om ‘Ghyverinchove’ op een lijn te zetten, maar ook ‘Joannes’ en ‘Boucneau’ zitten wat te dicht bij elkaar terwijl er boven met ‘Fecit in’ genoeg plaats was. 
Dezelfde slordigheid zien we bij het bevestigen van de twee hulpwijzerplaatjes: de gaten zijn niet symmetrisch geboord en de hechtingen zijn als gevolg ook niet identiek bevestigd. Voor de werking maakt dit echter geen verschil.

Over die twee wijzerplaatjes is meer te zeggen. Zeldzaam (eigenlijk nooit) worden die naast elkaar en bovenaan geplaatst.
Rechts zien we de afkortingen van de dagen van de week in het Nederlands, maar de linkerwijzerplaat zijn niet de dagen van de maand maar de maandagen. Een maanomgang (in horlogerie noemt men dat de maanfasen) duurt 29 dagen ¾. Dat is hier het geval. (Later werd dat ook aangeduid met de maan met ‘menselijk aangezicht’ te tonen). Waarom deze complicatie? Als men ’s nachts of ’s avonds reisde kon men tijdens volle maan wat zien. De mensen konden dus berekenen wanneer de tijd gunstig was om ’s nachts te reizen…..
Linksonder de linker wijzerplaat zie je een soort ‘knop’. Het was een steun van een as voor het mechanisme van de maanfasen.
Het zou heel erg interessant zijn het uurwerk zelf te zien want deze opstelling zag ik in een ‘gewone’ Vlaamse staande klok nog nooit.

Dit is een uiterst zeldzame wijzerplaat. Misschien was Joannes wat slordig, maar van klokkenmaken wist hij wel wat af.

Met vriendelijke groeten,

Eddy Fraiture
Uurwerkhistoricus

---

Het verhaal van de MAANdagen is erg interessant. We kunnen ons vandaag immers moeilijk een samenleving voorstellen zonder straatverlichting! 

Meer en meer blijkt Joannes Boucneau een degelijk klokkenmaker te zijn die ook complexe klokken kon maken. Zijn afwerking was wat slordig, maar misschien was hij niet erg geletterd ... of zouden wij nu zeggen dat hij leed aan dyslexie?

In elk geval: dit is dus klok/wijzerplaat nummer 4! Hopelijk volgen er nog!